İşgücü ve İstihdam Gelişmeleri- Adil Temel

Mevsim etkisinden arındırılmış (MEA) seriye göre 15 ve daha yukarı Türkiye nüfusu 2021 yılı Ağustos ayında önceki aya göre 87 bin kişi artarak 63.831 bin kişiye ulaşmıştır. Buna karşılık işgücü aynı dönemde 4 bin kişi azalarak  32.671 bin kişiye gerilemiş, işgücüne katılma oranı ise  0,1 puanlık azalışla yüzde 51,2 olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılı Mart ve Nisan aylarında işgücüne katılma oranında yaşanan büyük düşüşlerin katkısıyla yıl tamamında 1,5 milyon kişilik düşüşün ardından, 2021 yılının ilk çeyreğinde işgücüne katılmalar artmış, buna karşılık ikinci çeyrekte işgücüne katılma oranlarının azaldığı görülmüş ve Temmuz ayındaki yükselişi müteakip Ağustos ayında aynı düzeyini korumuştur

Mevsim etkilerinden arındırılmış (MEA) aylık verilere göre istihdam edilenlerin sayısı Ağustos’ta önceki aya göre 14 bin kişi azalarak 28.706 bin kişi ve istihdam oranı ise 0,1 puanlık azalış ile yüzde 45 olmuştur. İşsiz sayısı da 11 bin kişi artarak 3.965 bin kişiye ulaşmış, işsizlik oranı ise yüzde 12,1 düzeyinde gerçekleşmiştir.

İstihdam, Kovid-19 kaynaklı küresel krizin olumsuz etkileri sonucu 2020 Mart ve Nisan aylarında büyük düşüşler göstermiş, Mayıstan itibaren artış eğilimine girmiş olmasına karşılık yılın tamamındaki kayıp 1,6 milyon kişi olmuştur. 2021 yılında ise ilk çeyrekteki artışı Nisan-Mayıs döneminde   azalış izlemiş ve Haziran’daki görece güçlü artışı Temmuz’da zayıf bir artış takip etmiş ve Ağustos ayında yaklaşık aynı düzey korunmuştur. İşsizlik oranı kapanmalar ve kapanmalara karşılık gündeme gelen uygulamaların etkisiyle 2020 yılında çeyrekler itibarıyla yüzde 12,9-13,1 arasında farklılaşırken, en yüksek orana Ağustos ayında yüzde 14,4 ile ulaşmış; 2021 yılının ilk çeyreğinde yüzde 13 olmuş, ikinci çeyrekte Haziran ayındaki güçlü istihdam artışının etkisiyle yüzde 12,3’e gerilemiş ve Temmuz-Ağustos döneminde yüzde 12,1 düzeyinde gerçekleşmiştir.

Mevsim etkisinden arındırılmamış verilere göre Ağustos ayında işgücüne katılan sayısı bir önceki yılın aynı ayına göre 1.900 bin kişi artarak 33.500 bin kişi olmuş, böylece işgücüne katılım oranı 2,1 puan artarak yüzde 52,5 düzeyinde gerçekleşmiştir. İstihdam edilenlerin sayısı sözkonusu dönemde 1.975 bin kişi artarak 29.481 bin kişi olurken, istihdam oranı 2,4 puan artışla yüzde 46,2 olmuştur. Bu gelişmeler sonucunda işsiz sayısı bir önceki yılın aynı ayına göre 75 bin kişi azalarak 4.019 bin kişi olarak gerçekleşmiş ve işsizlik oranı 1 puan gerileyerek yüzde 12’ye düşmüştür.

2021 yılı Ağustos ayında erkek nüfusta mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,2 puan azalarak yüzde 10,8, istihdam oranı 0,6 puanlık artışla yüzde 62,8 olmuştur. Bu grupta işgücüne katılma oranı ise bir önceki aya göre 0,5 puan artarak yüzde 70,4 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Kadın nüfusta Ağustos ayında mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,5 puan artarak yüzde 15, istihdam oranı 0,7 puanlık azalışla yüzde 27,5 olmuştur. Kadınlarda işgücüne katılma oranı ise bir önceki aya göre 0,7 puan azalarak yüzde 32,3 düzeyinde gerçekleşmiştir.

15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta Ağustos ayında mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,1 puan azalarak yüzde 22,7, istihdam oranı 0,4 puanlık artışla yüzde 32,6 olmuştur. Bu yaş grubunda işgücüne katılma oranı ise bir önceki aya göre 0,5 puan artarak yüzde 42,2 düzeyinde gerçekleşmiştir.

Kovid-19’a bağlı küresel ekonomik krizin işgücüne katılma, istihdam ve işsizlik oranları üzerindeki etkilerinin erkek, kadın ve genç işgücü üzerinde farklılaştığı görülmektedir.

2017-2019 döneminde toplamda yüzde 52,9, erkeklerde yüzde 72,1 ve kadınlarda yüzde 34 olan işgücüne katılma oranları, 2020 yılında sırasıyla toplamda yüzde 49,2, erkeklerde yüzde 67,9 ve kadınlarda yüzde 30,8 düzeyine gerilemiştir. Dolayısıyla, küresel krizin erkeklerde işgücüne katılma oranlarını görece daha fazla düşürdüğü söylenebilecektir. 2021 yılında ise işgücüne katılma oranlarının artış eğilimine girerek toplamda yüzde 50,7’ye, erkeklerde yüzde 69,8’e ve kadınlarda yüzde 32’ye yükseldiği görülmektedir.

2017-2019 döneminde ortalama erkek istihdam oranı yüzde 64,6 iken, bu oran 5,1 puan azalarak 2020’de 59,5 olmuş, 2021’de ise 2,4 puan artarak yüzde 61,9 olarak gerçekleşmiştir.  2017-2019 döneminde yüzde 29 olan kadın istihdam oranı 2020 yılında 2,7 puan gerileyerek yüzde 26,3 olmuş, 2021’de ise 1 puan artışla yüzde 27,2 düzeyine çıkmıştır. Genç nüfusta 2017-2019 döneminde yüzde 34,3 olan istihdam oranı, 2020’de yüzde 29,8’e gerilemiş ve 2021 yılında ise 1,6 puan artarak yüzde 31,3 düzeyinde gerçekleşmiştir.

2017-2019 döneminde ortalama erkek işsizlik oranı yüzde 10,5 iken, bu oran 1,9 puan artarak 2020’de 12,4 olmuş, 2021’de ise 1,1 puan gerileyerek yüzde 11,3 olarak gerçekleşmiştir.  2017-2019 döneminde yüzde 14,7 olan kadın işsizlik oranı 2020 yılında yaklaşık bu düzeyini korumuş, 2021’de ise 0,4 puan artışla yüzde 15,1 düzeyine çıkmıştır. Genç nüfusta 2017-2019 döneminde yüzde 21,9 olan işsizlik oranı, 2020’de yüzde 24,8’e yükselmiş ve 2021 yılında ise 0,9 puan gerileyerek yüzde 23,9 düzeyinde gerçekleşmiştir.

Bu değerler ekonomik krizin olumsuz etkisinin kadınlar ve gençler üzerinde görece erkeklerden daha yüksek olduğunu göstermektedir.

MEA verilere göre Ağustos ayında tarım, sanayi ve inşaat sektörlerinde istihdam artışı görülürken, hizmetlerde ise istihdam azalması yaşanmıştır. İstihdam edilenlerin sayısı bir önceki aya göre tarımda 26 bin kişi, sanayide 217 bin kişi ve inşaat sektöründe 83 bin kişi artarken, hizmet sektörlerinde 341 bin kişi azalmıştır. Açılma sonrasında hizmet sektöründe yaşanan 341 bin kişilik istihdam kaybının 270 bin kişisi kadın ve 71 bin kişisi de erkeklerden oluşmaktadır. Sözkonusu istihdam kaybının kapanma döneminde uygulanan kamu destekli istihdam güvencelerinin kalkmasının bir sonucu olarak görmek gerekir. Ayrıca bu kayıptan büyük ölçüde kadın istihdamının etkilenmiş olmasını da üzerinde durulması gereken önemli bir hususu oluşturmaktadır.

MEA verilerine göre toplam 28.706 bin kişilik Ağustos ayı istihdamının 4.947 bin kişisi tarımda, 6.172 bin kişisi sanayide, 1.808 bin kişis inşaatta ve 15.779 bin kişisi hizmet sektörlerindedir. Böylece istihdam edilenlerin yüzde 17,2’si tarım, yüzde 21,5’i sanayi, yüzde 6,3’ü inşaat ve yüzde 55’i ise hizmet sektöründe yer almıştır.

Türk ekonomisi yeterince istihdam yaratamamaktadır. Nitekim 2017-2019 döneminde mevsimsel düzeltilmiş seriye göre toplam ekonomide aylık ortalama yüzde 0,1 oranında istihdam artışı sağlanabilirken, bu oran tarımda yüzde -0,1, sanayide yüzde 0,3, inşaatta yüzde -0,8 ve hizmetlerde yüzde 0,2 olmuştur. Kovid-19’a bağlı küresel ekonomik krizin etkisiyle 2020 yılında aylık ortalama olarak toplam ekonomide yüzde 0,3, tarımda yüzde 0,4, hizmetlerde yüzde 0,5 gerileme yaşanırken, sanayide yüzde 0,1 ve inşaatta yüzde 1,3 artış görülmüştür.

2021 yılında istihdamın bazı aylarda gerilemesine karşılık tüm sektörlerin genelde artış eğiliminde olduğu görülmektedir.   Ortalama aylık artış en yüksek oranda yüzde 1,1 ile inşaatta gerçekleşmiş, bu sektörü yüzde 0,9 ile hizmetler, yüzde 0,7 ile sanayi, yüzde 0,4 ile tarım izlemiş olup, toplamda yüzde 0,7 oranında aylık artış gerçekleşmiştir. 2021 yılı Ağustos ayında önceki aya göre hizmet sektöründe görülen yüzde 2,1 oranındaki istihdam azalışı, toplam istihdamın da Temmuz seviyesinde gerçekleşmesine neden olmuştur. Sanayi sektörü istihdamı, Haziran’daki 295 binlik artıştan sonra Temmuz ayında 280 bin kişilik azalış göstermiş olup, Ağustos ayında da bu sektörde 217 bin kişilik istihdam artışı olmuştur. Sanayideki bu gelişme sanayi üretim endeksiyle paralellik göstermektedir. Hizmetlerde ise Ağustos ayında 2020 yılının Aralık ayı sonrası ilk kez önemli bir düşüş görülmüştür. Söz konusu düşüş 341 bin kişidir. Hizmetlerdeki düşüşte, ekonominin açılma sonrası kısıtlamaların kalkması sonrası iş çıkarmaları, başta turizm olmak üzere hizmetlerdeki geç toparlanma etkili olmuş olabilir. İnşaat sektöründe Temmuz ayındaki gerilemenin Ağustos ayında artışa geçtiği görülmektedir. Bazı aylarda alt sektör bazında düşüşlerin etkisiyle toplam istihdamın da dalgalı bir seyir ortaya koyduğu görülmekte olup, genelde nispi bir artış eğiliminde olmasına rağmen, Nisan ve Mayıs aylarında gerileme, Ağustos ayında ise durgunluk yaşanmıştır.

Bu gelişmelerle birlikte Ağustos ayı toplam, sanayi ve hizmetler istihdamları Kovid-19 salgını öncesinin üzerine çıkarken, Tarım istihdamı 2019 Aralık, İnşaat ise 2018 Ekim ayı seviyelerine ulaşmış bulunmaktadır.

Sanayi üretimiyle sanayi istihdamı arasında güçlü bir bağ bulunmakta olup, üretimdeki dalgalanma istihdamdaki dalgalanmadan daha büyüktür.

Mevcut işsizlik oranının tek başına işgücü piyasasını ölçmede yeterli olmaması nedeniyle alternatif göstergeler oluşturulmuştur. Bu göstergeler, genel işsizlik oranlarına ilave olarak zamana bağlı eksik istihdamı ve potansiyel işgücünü (işgücü dışına çıkmış ancak çalışmak isteyen ve çalışmaya hazır kişileri) de kapsamaktadır.

MEA verilere göre genel işsizlik oranı 2021 Temmuz ayı düzeyini koruyarak Ağustos’ta 12,1 olarak gerçekleşirken, diğer üç alternatif işsizlik oranlarında zamana bağlı eksik istihdam ve atıl işgücündeki gerilemeden kaynaklı bir düşüş gerçekleşmiştir. Bu kapsamda Temmuz’da işsizler ve zamana bağlı eksik istihdamın bütünleşik oranı yüzde 16,5’ten Ağustos ayında yüzde 15,3’e gerilerken, işsizler ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı yüzde 19,8’den yüzde 19,2’ye; işsizler, zamana bağlı eksik istihdam ve potansiyel işgücünden oluşan atıl işgücü oranı ise yüzde 23,7’den yüzde 22 seviyesine inmiştir.

Özet:

 Mevsim etkisinden arındırılmış verilere (MEA) göre 2021 yılı Ağustos ayında, 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerden işgücüne katılan sayısı bir önceki aya göre 4 bin kişi azalarak 32.671 bin kişi olmuş, böylece işgücüne katılım oranı 0,1 puanlık düşüşle yüzde 51,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. İstihdam edilenlerin sayısı sözkonusu dönemde 14 bin kişi azalarak 28.760 bin kişi olurken, istihdam oranı 0,1 puan düşüşle yüzde 45 olmuştur. Bu gelişmeler sonucunda işsiz sayısı bir önceki aya göre 11 bin kişi artarak 3.965 bin kişi olmuş ve işsizlik oranı değişim göstermeyerek yüzde 12,1 düzeyinde gerçekleşmiştir.

Ağustos ayında tarım, sanayi ve inşaat sektörlerinde istihdam artışı görülürken, hizmetlerde ise istihdam azalması yaşanmıştır. İstihdam edilenlerin sayısı bir önceki aya göre tarımda 26 bin kişi, sanayide 217 bin kişi ve inşaat sektöründe 83 bin kişi artarken, hizmet sektörlerinde 341 bin kişi azalmıştır. Açılma sonrasında Hizmet sektöründe yaşanan 341 bin kişilik istihdam kaybının 270 bin kişisi kadın ve 71 bin kişisi de erkeklerden oluşmaktadır. Ağustos istihdamının yüzde 17,2’si tarım, yüzde 21,5’i sanayi, yüzde 6,3’ü inşaat ve yüzde 55’i ise hizmet sektöründe yer almıştır.

2021 yılının ilk sekiz ayında istihdamın bazı aylarda gerilemesine karşılık tüm sektörlerin genelde artış eğiliminde olduğu görülmektedir.

Türk ekonomisi yeterince istihdam yaratamamaktadır. Nitekim 2017-2019 döneminde mevsimsel düzeltilmiş seriye göre ekonominin bütününde aylık ortalama yüzde 0,1 oranında istihdam artışı sağlanabilirken, 2020 yılında küresel salgının etkisiyle istihdamda aylık ortalama yüzde 0,3 düşüş yaşanmıştır. 2021 yılının ilk sekiz ayında ise yüzde 0,7 oranında aylık istihdam artışı gerçekleşmiştir.

Ülkemizde Kovid-19’a bağlı küresel ekonomik krizin işgücüne katılma, istihdam ve işsizlik oranları üzerindeki etkilerinin erkek, kadın ve genç işgücü üzerinde farklılaştığı görülmektedir. Ekonomik krizin görece olumsuz etkisi kadınlar ve gençler üzerinde erkeklerden daha yüksek olmuştur.

 Mevcut işsizlik oranının tek başına işgücü piyasasını ölçmede yeterli olmaması nedeniyle oluşturulan ve geniş kapsamlı işsizliğin göstergesi olarak kabul edebileceğimiz alternatif göstergelerden; işsizler, zamana bağlı eksik istihdam ve potansiyel işgücünden oluşan atıl işgücü oranı Ağustos ayında genel işsizliğin yaklaşık 10 puan üzerinde yüzde 22 olarak gerçekleşmiştir.