Demokrasi Bizde Budur: Her Yeni Seçime, Yeni Seçim Yasası…- Av. Güneş Gürseler

Demokrasi tarihimiz parlamentoda  çoğunluğu sağlayan   partilerin seçim tarihi yaklaştıkça ya da erken seçim kararı aldıkları hemen her seçimde, seçim yasalarında yararlarına olacağını düşündükleri değişiklikleri yapmalarının örnekleri ile doludur.

Sonunda Türkiye, bir önceki seçimde uyguladığı yasayı sonrakine uygulayamaz hale gelmiş ve  her seçime yeni düzenlemelerle  gidilmiştir.

Örneğin 298 sayılı 2 Mayıs 1961 tarihli Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun onlarca maddesi 43 kez değiştirilmiştir. En son değişiklik de 24 Haziran 2018 tarihinde yapılacak erken seçimde uygulanmak üzere  25 Nisan 2018 tarihinde 7140 sayılı kanunla düzenlenmiştir.

Aynı durum 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu için de geçerlidir. 10 Haziran 1983 tarihli bu kanunun onlarca maddesi 16 kez değiştirilmiştir. Mahalli idareler seçimi  kanunda yapılan değişikliklerden söz etmiyorum.

Seçim yasalarında bu kadar çok yapılan değişiklik, çok farklı seçim sistemlerinin bir uygulanıp bir vazgeçilmesi karışık ve istikrarsız bir tablo yaratmıştır. Oysa seçim sistemi siyasal yaşamı belirleyen en önemli etkendir.

Hangi seçim sistemleri denenip de vazgeçilmemiştir ki:

– Çoğunluk Sistemi,

– Nisbi Temsil Sistemi,

– Liste Usulü Çoğunluk Sistemi,

– Barajsız d’Hondt Sistemi,

– Ülke Barajlı d’Hondt Sistemi,

– Çifte Barajlı d’Hondt Sistemi + Kontenjan Sistemi,

– Çevre Barajlı d’Hondt Sistemi,

– Milli Bakiye sistemi,

– Tercihli sistem. (Ayrıntı için: “Siyasi Partiler ve Seçim Kanunlarında Değişiklik Önerileri” TESAV Yayınları No:28 Nisan 2005)

Ne yazık ki siyaset  kutuplaştırma esaslı yapıldığı ve hedef ne pahasına olursa olsun güçlü bir şekilde iktidarda kalmayı sürdürmek olduğu için ülkeye uygun seçim sistemi ve yasası hazırlanamamaktadır. Oysa seçim sisteminin ülkenin koşulları ile ilgisi vardır. Ülkenin koşullarına uygun sistem uzun yıllar uygulanabilmektedir. Örneğin İngiltere, 650 seçim bölgesinde tek turlu, tek adaylı   sistemi 200 yıldır başarı ile uyguluyor. Doğruyol Partisi ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti koalisyon hükümeti döneminde dar bölgeli ve iki turlu sitem için benim de içinde bulunduğum bir çalışma başlatılmış ancak tamamlanamamıştı.

“Demokrasinin Türkiye Serüveni”nde  çoğunluğun keyfine göre değiştirilmiş  seçim yasalarını görmeye daha çok devam edeceğiz anlaşılan…